Ο ελληνικός αθλητισμός στην Κωνσταντινούπολη 1877-1922 B Μέρος.

Αγωνιστική δραστηριότητα των ελληνικών σωματείων της Πόλης

Οι αθλητές των ελληνικών σωματείων της Πόλης συναγωνίζονταν σε εσωτερικές, καθώς και σε διασυλλογικές διοργανώσεις. Παράλληλα, συμμετείχαν και σε αγώνες εκτός της πόλης, όπως οι Πανελλήνιοι και οι Πανιώνιοι Αγώνες, χωρίς να λησμονούμε και τη συμμετοχή αθλητών σε κορυφαίες ολυμπιακές διοργανώσεις, όπως του 1906 και 1908. Χαρακτηριστική περίπτωση αθλητή, ο οποίος μοίρασε τη ζωή του ανάμεσα στην Κωνσταντινούπολη και στην Αθήνα και προσωποποίησε τον αθλητικό δεσμό ανάμεσα στις δύο πόλεις, ήταν ο ασημένιος νικητής του ακοντισμού στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, το 1908 και τρίτος στη λιθοβολία, στη Μεσολυμπιάδα της Αθήνας, Μιχάλης Δώριζας, ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του στον Άρη Μεγάλου Ρεύματος και συνέχισε την πορεία του στον Εθνικό Γυμναστικό Σύλλογο Αθηνών29. Κορυφαίοι αθλητές επίσης υπήρξαν οι αδελφοί Αλιμπράντη, του Ηρακλή Ταταούλων. Στη Μεσολυμπιάδα του 1906, ο Νικόλαος Αλιμπράντης ήταν χρυσός Ολυμπιονίκης στο γυμναστικό πένταθλο και ο Γεώργιος Αλιμπράντης χρυσός Ολυμπιονίκης στην αναρρίχηση επί κάλω, καθώς και δεύτερος στο γυμναστικό πένταθλο30. Τα σωματεία των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης καλλιεργούσαν όλα τα διεθνώς διαδεδομένα αθλήματα, όπως ο στίβος, το ποδόσφαιρο, η ενόργανη γυμναστική, η κολύμβηση, οι λεμβοδρομίες, η αντισφαίριση, η άρση βαρών, η πάλη, η ιππασία κ.ά. Το γυμναστήριο του Ηρακλή Ταταούλων λειτουργούσε στις εγκαταστάσεις ενός σύγχρονου κτιρίου της παραπάνω συνοικίας, το οποίο είχε κατασκευασθεί προκειμένου να στεγάσει παιδαγωγική ακαδημία. Μεγάλης κλίμακας αγώνες υπήρξαν οι τρεις φορές τελεσθέντες Παγκωσταντινουπόλειοι Αγώνες. Το 1910, πραγματοποιήθηκαν υπό την έγκριση και προστασία του ΣΕΑΓΣ οι πρώτοι αγώνες από τον Άρη Μεγάλου Ρεύματος και με την συμμετοχή των ελληνικών αθλητικών σωματείων της Πόλης31. Οι αγώνες επαναλήφθηκαν ξανά το 1911 από τον ίδιο σύλλογο, ενώ το 1920, οι Γ’ Παγκωσταντινουπόλειοι Αγώνες πραγματοποιήθηκαν από τον «Όμιλο Φιλάθλων και Φιλομούσων» Μ. Ρεύματος, που είχε προκύψει από τη συγχώνευση των σωματείων «Άρης» και «Ελπίς». Οι αγώνες, όπως προαναφέρθηκε, τελέσθηκαν υπό την υψηλή προστασία του αρχηγού των Ελληνικών Δυνάμεων Κωνσταντινουπόλεως, στρατηγού Γ. Κατεχάκη, με τη συμμετοχή δέκα ελληνικών σωματείων και πενήντα τριών αθλητών32. Όπως γίνεται φανερό, οι Παγκωσταντινουπόλειοι Αγώνες τελέσθηκαν σε δύο διαφορετικές περιόδους, καθώς κατά την τρίτη τέλεσή τους, το 1920, η Κωνσταντινούπολη βρισκόταν υπό συμμαχική διοίκηση και η θέση των Ρωμιών της Πόλης ήταν διαφορετική, σε σχέση με το παρελθόν. Το 1922 σημειώθηκε η τελευταία αγωνιστική αναλαμπή στην Πόλη, με την διοργάνωση των Διεθνών Αγώνων Κωνσταντινουπόλεως, στις 27 και 29 του Μάη33 και με την τέλεση των Αρτεμισίων, με την συμμετοχή δεκαπέντε ελληνικών συλλόγων, στις 14 Αυγούστου, λίγο πριν επέλθει η Μικρασιατική Καταστροφή.

Το μάθημα της γυμναστικής στα ελληνικά εκπαιδευτήρια της Κωνσταντινούπολης

Το μάθημα της γυμναστικής εισήχθη στα ελληνικά σχολεία της Κωνσταντινούπολης κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα, όπως και στη Σμύρνη. Το 1871, ο κανονισμός του Ελληνικού Λυκείου Σταυροδρομίου περιελάμβανε ιδιαίτερο κεφάλαιο με τίτλο «Η περί το σώμα θεραπεία», το οποίο απετελείτο από τα παρακάτω άρθρα:

1. Τα περί την δίαιταν,

2. Τα περί την σωμασκίαν, και

3. Τα περί την ίασιν των νόσων.

Στις εφτά παραγράφους του δεύτερου άρθρου γινόταν λεπτομερής αναφορά περί του σκοπού της σωματικής άσκησης, των μέσων που χρησιμοποιούνται, του διδασκάλου της γυμναστικής, της ιατρικής παρακολούθησης, του ωραρίου, της συμμετρίας και αρμονίας των ασκήσεων, των προστατευτικών μέσων και των εκδρομών35. Στον κανονισμό του έτους 1910 του Κεντρικού Παρθεναγωγείου της Ελληνικής Ορθοδόξου Κοινότητος Σταυροδρομίου, υποστηριζόταν η ανάγκη διδασκαλίας του μαθήματος της γυμναστικής επί δύο ώρες την εβδομάδα, με το σκεπτικό ότι η γυμναστική αποτελούσε, μαζί με την μουσική, την βάση ανατροφής των αρχαίων Ελλήνων και ότι στη σύγχρονη εποχή η επιστήμη αυτή είχε καταστεί από τους Σουηδούς «θεραπαινίδα της ιατρικής». Και η υποστήριξη της αξίας του μαθήματος της γυμναστικής συνεχιζόταν με το επιχείρημα ότι το ελληνικό έθνος «ου μόνον εισήγαγε το μάθημα εν τοις σχολείοις από πολλού, αλλά και γυμναστικούς συνέστησε συλλόγους και πανελληνίους αγώνας τελεί, εν οις και τα σχολεία λαμβάνουσι μέρος».

Επίλογος

Όπως και στην περίπτωση των σμυρναϊκών και εν γένει των μικρασιατικών ελληνικών αθλητικών σωματείων, έτσι και στην περίπτωση των σωματείων της Κωνσταντινούπολης διαβλέπουμε μια εξ αρχής συμπόρευση με τον αθλητισμό του ελληνικού βασιλείου. Ο ρωμαίικος αθλητισμός της Πόλης ανέπτυξε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έναντι του αθλητισμού των άλλων κοινοτήτων, ως προς τη δομή και λειτουργία του, αποτελώντας ουσιαστικά τμήμα του ελληνικού αθλητισμού, όπως αυτός είχε διαμορφωθεί από τον Σύνδεσμο Ελληνικών Αθλητικών και Γυμναστικών Σωματείων και την Ελληνική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων. Τα ελληνικά αθλητικά σωματεία της Πόλης, στα οποία πρωτοστατούσαν οι Έλληνες Ορθόδοξοι μέσοι αστοί, τελούσαν διαχρονικά σε επικοινωνία και σύμπνοια με το εθνικό κέντρο των Αθηνών, το δε ελληνικό κράτος και οι ελληνικές αθλητικές αρχές παρακολουθούσαν και ενίσχυαν τον αθλητισμό των ομογενών με κάθε δυνατό μέσο. Οι τοπικές ελίτ των ελληνικών κοινοτήτων της Κωνσταντινούπολης, επηρεασμένες από την τέλεση των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα, το 1896, και την αθλητική κίνηση που αναπτυσσόταν διεθνώς, υπό το πρίσμα μιας εθνοκεντρικής αντίληψης, οικειοποιήθηκαν τα δυτικά πρότυπα σωματικού πολιτισμού και προσπάθησαν να τα ενσωματώσουν σε μια συνέχεια της πολιτισμικής κληρονομιάς του έθνους, που είχε αφετηρία το κλασικό αθλητικό – αγωνιστικό παρελθόν37. Τα ελληνικά αθλητικά σωματεία της Κωνσταντινούπολης υπήρξαν φορείς της ελληνικής εθνικής ιδεολογίας, την οποία υπηρέτησαν διαχρονικά, πάντοτε σε στενή συνεργασία με τις αρχές και τους αθλητικούς φορείς του ελληνικού βασιλείου.

Πηγή Μπαλτάς Ανδρέας "Ο ελληνικός αθλητισμός στην Κωνσταντινούπολη 1877 - 1922", Μικρασιατική Σπίθα